آشنایی با شهرستان اسفراین (مطلب)

آشنایی با شهرستان اسفراین 

 شهرستان اسفراین با250 آثار تاریخی ومذهبی ودو پارک ملی حفاظت شده ویک کشتی منحصر به فرد سنتی 14فروردین با یکصد هزار شرکت کننده و رودهای جاری و    چشمه های جوشان از جاذبه های طبیعی فراوانی برای گردشگری برخوردار است. آثار تاریخی کهن مانند بزرگترین بنای خشتی وگلی کشور، کوهپایه های سر سبز، رودخانه ها، چشمه ها و آبشارها از جمله مهم ترین جاذبه های گردشگری طبیعی این شهر به شمار می روند و در بین طبیعت دوستان ، از جایگاه ویژه ای برخوردار است . شهرستان اسفراین با آب و هوای مناسب بهاری و جاذبه های تاریخی، مذهبی و گردشگری ناب ، همواره جذابیت خاصی برای علاقه مندان به حوزه های گردشگری داشته است. شهرستان اسفراین با وجود دره ها، آبشارها و ییلاقات زیبا بر بلندای استان خراسان شمالی در دامنه جنوبی کوههای آلاداغ و جنوب و جنوب غربی کوه شاه جهان قرار داردو هر ساله میهمانان، مسافران و گردشگران زیادی را به خود می خواند. تنوع آب و هوایی، وجود ارتفاعات، جلگه ها، دشتها و شرایط اقلیمی گوناگون موجود در اسفراین جاذبه های بکری در این خطه ایجاد کرده که چشم هر رهگذری را بخودخیره خواهد کرد. فراوانی چشمه سار ها حتی در داخل  شهر باعث شده که در بیشترخیابانها وکوچه های شهر اسفراین آب جاری باشد که نغمه گری این مایه حیات زیبایی خاصی را به شهر بخشیده و موجب سرسبزی شهر شده که وجود درختان تنومند و سر به فلک کشیده از جلوه های بدیع این موحبت الهی است.بوستان های ملی و مناطق حفاظت شده ˈساریگلˈ، بوستان ملی و منطقه حفاظت شده ˈسالوکˈ، روستای پلکانی هدف گردشگری و زیبای ˈرویینˈ،  دره ییلاقی بیدواز، اردغان و آبشارهای زیبای ایزی و توی و.. ، ارتفاعات کوه شاه جهان و چشمه سارهای ارتفاعات کرکزو کوهنوردان و مسافران و گردشگران زیادی را جذب خود کرده است . روستای هدف گردشگری رویین ، با معماری پلکانی، شبیه ماسوله ، از معروفترین جاذبه های گردشگری شهرستان اسفراین است که در یکی از درههای دامنه جنوبی آلاداغ قرار گرفته است. این روستا در ۲۷ کیلومتری شمال اسفراین دارای آب و هوایی معتدل و کوهستانی است که آب فراوان آن را پررونق ساخته به طوری که در هیچ فصلی از سال این روستای گردشگرپسند از محصولات باغی بی بهره نیست. وجود قلل و ارتفاعات کوهستانی، رودخانه دایمی و درختان چنار قدیمی چهره این روستای ماسوله ای را منحصربه فرد ساخته است. پلکانی بودن خانه های این روستا با بافت قدیمی آن و واقع شدن در درهای نسبتا تند در میانه ارتفاعات سربه فلک کشیده آلاداغ، اسفراین٬یا شهر شکوفه های سیب٬ با رودها و چشمه های جوشان  زیبایی مسحور کننده ای به این روستا داده تا جایی که بافت تاریخی این روستا، به عنوان نخستین روستای دارای بافت ارزشمند تاریخی، در ردیف ثبت  فهرست آثار ملی قرار گرفت. منطقه گردشگری رویین به روستای شکوفه های سیب نیز معروف است و کوچه های پیچ در پیچ آن، نمای قدیمی خانه ها و شیب کوچه به کوچه روستا از مشخصات بارز این منطقه است که نظر هر تازه واردی را به خود جلب میکند.

بوستان ملی سالوک در اسفراین نیز ۱۷ هزار هکتار وسعت دارد که به لحاظ داشتن تنوع جانوری یکی از مهمترین مناطق حفاظت شده ایران محسوب می شود. شرایط توپوگرافی دشتی و کوهستانی منطقه باعث شده که این منطقه یکی از متنوع ترین زیستگاه های گونه های وحشی به حساب آید که یکی از جاذبه های زیبای گردشگری اسفراین است. زیبایی این بوستان زمانی آشکارتر می شود که بیننده درمی یابد قسمت شمالی این جاذبه طبیعی گردشگری، کوهستانی و زیست بوم حیوانات گوناگون کوه زی و قسمت جنوبی آن نیز مناسب حیوانات دشت زی است. در کف دره های این بوستان طبیعی نیز گونه های درختی و درختچه های زرشک، بید وحشی، انجیر وحشی، نسترن وحشی و در مناطق مرتفع گونه های ارس به چشم می خورد. بوستان ملی و منطقه حفاظت شده ساریگل نیز با ۲۸ هزار هکتار وسعت در شرق اسفراین واقع است که به دلیل پستی و بلندی های منطقه و منابع فراوان آب از تنوع جانوری قابل توجهی برخوردار است و از ۵۰۲ گونه پرنده شناخته شده در کشور ۷۰ گونه در این منطقه مشاهده شده اند. این بوستان ملی همچنین با بیش از ۲۰۰ گونه گیاهی از گونه های گلدار پوشیده شده است. شهرستان اسفراین سابقه تاریخی کهنی دارد و آثار بر جای مانده از استقرارهای پیش از تاریخ تا دورة اسلامی در سراسر این شهرستان نشان از پویایی فرهنگ این خطه در تاریخ ایران زمین دارد. محوطه ها و تپه های پیش از تاریخ در بخشهای مختلف این شهرستان از جمله محوطه های توی یک و دو، انجیرلی، چهل دختران و نیز استقرارگاه اردغان، که جملگی به دورة پیش از تاریخ تعلق دارند، نشان دهندة حضور فعال منطقه در دوره پیش از تاریخ ایران زمین است. مقبره باباقدرت یکی از جاذبه های فرهنگی اسفراین است که در مجاورت روستای ˈدهنه اجاقˈ در دهستان بام واقع است که از گذشته های دور محل نذر و نیاز بوده و بر ضریح و درگاه آن پارچه و قفلهایی بسته اند که سالها است مسافران زیادی برای گرفتن حاجت رهسپار این بقعه می شوند. شهر قدیمی یا کهن دژ ˈبلقیسˈ در اسفراین که به شهر بلقیس معروف است عظیم ترین میراث خشتی ایران بعد از ارگ بم است که در طول تاریخ همواره به عنوان یکی از شهرهای مهم در حاشیه جاده معروف ابریشم قرار داشته است. این شهر باستانی در سه کیلومتری جنوب شرقی اسفراین یکی از معروفترین جاذبه های باستانی خراسان شمالی محسوب می شود. این شهر که بر اساس اسلوب معماری ساسانی ساخته شده شامل سه بخش کهندژ، ربض و شارستان بوده و ۲۹ برج با ارتفاعات مختلف داشته که برای آخرین بار در دوره صفوی متروک شده و شهر اسفراین به محل کنونی حدود سه کیلومتری شمال  این بنا قرار گرفته است . این بنای معروف مربوط به دوره اوایل اسلام است وبه شماره ۴۴۹۷ در فهرست آثار ملی ثبت شده است. آرامگاه حمزه بن موسی (دهنه شیرین) از بناهای مذهبی و تاریخی دوره صفوی در شهرستان اسفراین است که نمای داخلی آرامگاه با نقوش گیاهی و کتیبه های قرآنی به خط ثلث تزیین شده و این امامزاده مشتاقان زیادی را هر ساله طلب می کند. آرامگاه شیخ رشیدالدین محمد بیدوازی در روستای بیدواز در فاصله ۲۵ کیلومتری اسفراین واقع شده که وی از عرفا و شعرای مشهور خطه خراسان بوده است. آرامگاه شیخ احمد ذاکر گورپانی (جورفانی) از عرفای بزرگ قرن هفتم نیز از دیگر مکانهای دیدنی اسفراین است که قدمت بنای این آرامگاه در اسفراین به دوره سلجوقی می رسد. امامزاده باغشجرد جاذبه دیگری است در ۱۸ کیلومتری شمال شرق صفی آباد در شهرستان اسفراین واقع شده که در نمای داخلی بنای آن نقوش گل و بته ترسیم شده و کتیبه هایی با متن آیه الکرسی دیوارهای داخلی را مزین کرده است. کاروانسرای راونیز در یک کیلومتری شمال شهرصفی آباد واقع است که ویرانه های بنای سنگی آن به دورة تیموری تعلق دارد و بقایای این رباط که دو دروازه در ضلع شمالی و جنوبی داشته حدود ۲۵۰۰ متر مربع مساحت دارد. امروزه فقط یکی از جرزهای دروازة جنوبی به شکل ستونی از سنگ و ساروج باقیمانده که در نماسازی آن سنگ ریزه های رنگی به کار رفته است. این بنا یکی از رباط هایی است که در امتداد مسیر مواصلاتی و کاروان روی نیشابور به گرگان بوده است و زمانی کاروانیان در آن اتراق می کرده اند. آرامگاه شیخ رضی الدین علی لالا از یادمانهای قرون میانی اسلامی در روستای ادکان شهرستان اسفراین است که در محل به امامزاده معروف شده و مدفن عارف عالیقدر قرن هفت هجری قمری شیخ رضی الدین علی لالای ادکانی است. پلان این بنا از نوع چهارضلعی گنبددار است که چهار ورودی داشته ولی در حال حاضر درهای ضلع غربی و جنوب آن مسدود شده است. غار نوشیروان که در فاصله ۱۰ کیلومتری منطق سر سبز شمال شرق اسفراین در حدفاصل روستای پرکانلو و نوشیروان در دامنه رشته کوه گادتیغ واقع شده، که غاری طبیعی و کم عمق است که از دیوارة سنگی آن در قسمت انتهایی آب تراوش می کند و در کف غار جاری می شودکه توانسته جاذبه خوبی برای محل تفریح باشد.

ویژگی این غار سهولت دسترسی به آن، نزدیکی آن به رودخانه و همجواری با جاذبه های طبیعی و برخورداری از چشم انداز زیبا است.آبشارهای اسفراین مانند آبشار روستای ˈایزیˈ اسفراین در میان کوه های بلند و در داخل دره ای نسبتاً طولانی و باز قرار گرفته که از دیگر جاذبه های زیبای اسفراین است که متشکل از چندین پلکان بلند است و آب آن از میان کوه های بلند و معروف شاه جهان سرچشمه می گیرد. مراسم سنتی ورزش ˈکشتی باچوخه اسفراین ، این ورزش سنتی ˈ که هر ساله در ۱۴ فروردین در محلی به نام ˈگود چشمه زینلخانˈ در شمال شهر اسفراین با حضور بیش از یکصد هزار تماشاگر از سراسر کشور برپا می شود یکی از آیین های عمده این منطقه است که  به عنوان پدیده ای نادر به ثبت ملی رسیداست. شهرستان اسفراین دارای پتانسیل های ارزشمند دیگری هم هست که دربخش های دیگر این وبلاگ با آن آشنا خواهید شد.